موضوع: احکام بازی و سرگرمی
شعر شروع
رشته اسرار هرکاري است بسم الله الرحمن الرحيم
بهر ما بهتر ز هر ياري است بسم الله الرحمن الرحيم
ایجاد انگیزه
روزی رسول‌خدا-در مسجد نشسته بودند. امام حسن و امام حسین'که در آن زمان کودک بودند، نزد پیامبر-آمدند. امام حسینع فرمودند: من با برادرم كشتي گرفتم، ولی هیچ کدام برنده نشدیم. (حال شما بفرمایید چه کنیم که مشخص شود، کدام برتری داریم.)
پيغمبر اكرم-به آنان فرمودند: «اي دو محبوب و قوت قلب من! ... برويد و در نوشتن خط، مسابقه بگذاريد. هر يك از شما كه خطش زیباتر باشد، او برتر است.»
آن‌ها رفتند و هر كدام خطي نوشتند و دوباره نزد پیامبر-آمدند. آن‌حضرت لحظاتی به آن‌ها نگاه كردند، سپس به آنان فرمودند: من نمی‌توانم بین شما قضاوت کنم، نزد پدرتان برويد تا بين شما داوري نمايد.
پيامبر- نیز خود با آن دو به راه افتادند تا نزد علیعبروند.
حضرت علیع نیز تمایل نداشتند هيچ يك از آنان ناراحت شوند پس به آنان فرمودند: نزد مادرتان برويد تا بين شما داوري نمايد. آن‌ها نزد مادرشان آمدند و دست خط خود به آن‌حضرت نشان دادند و فرمودند: برای این‌که بدانیم توانایی کدام یک از ما بیشتر است، جدمان به ما دستور داده تا خط بنويسيم. ما هم خطی نوشتیم و پیش پيغمبر خدا-رفتيم، آن حضرت ما را نزد پدرمان فرستاد، پدرمان نیز در بين ما داوري ننمود و ما را نزد شما فرستاد.
فاطمه زهرا س متوجه شدند كه جد و پدر آنان نخواستهاند، هیچ یک از آنان ناراحت شوند، بنابراین به آنان فرمودند: اي نوردو چشمانم؟ من نخ گردن بند خود را که هفت مروارید دارد، بالاي سر شما قطع مي‌كنم هر كدام از شما بيشتر از مهره‌های آن را بردارد او برتر است.
فاطمه زهرا سبرخاستند و نخ گردن بند خود را قطع كردند. امام حسنعسه عدد و امام حسينعنيز سه عدد مروارید برداشتند. يكي از مرواريدها باقي مانده بود كه هر يك از آنان براي برداشتن آن تلاش ميكردند. خداي مهربان به جبرئيل (,) دستور داد تا به‌زمين آید و آن مرواريد را به دو قسمت کند. بنابراین هر يك از آنان نصف آن را برداشتند.[1]و این چنین بود که هیچ یک از ان‌دو به خاطر بازی و سرگرمی دلشکسته نشدند.
متن و محتوا
هدف از بازی ایجاد نشاط و شادی و سرخوشی است. بازی رنگ و بوی زندگی را دگرگون می‌کند تا فکر استراحت نموده و روان انسان آسوده باشد. اگر در بازی هیجانات به حدی برسد که شخصی دلشکسته گردد یا بازی آن‌قدر در زندگی جا باز کند که سیر عادی زندگی را متأثر از خود کند، این بازی، بازی مناسبی نخواهد بود. همان‌طور که در بالا اشاره شد بازی جزیی از زندگی است حتی در زندگی معصومین(نیز بازی وجود داشته است؛ اما شرط بازی، آن است که به شادی و نشاط انسان کمک کند نه این‌که به روح و روان انسان آسیب رساند.
علاوه بر سیره ائمه(روایات آنان نیز به بحث بازی پرداخته‌اند:
1) بهترین بازی: پيامبر خدا-فرمودند: «بهترين سرگرمي مؤمن، شناست.»[2]
2) محبوب‌ترين بازی: پيامبر خدا-فرمودند: «محبوب‌ترين بازي در نزد خداوند متعال، سوارکای و تیراندازی است.»[3]
3) بدترين بازی: پيامبر اكرم-فرمودند: «بدترين گناه، بازي كردن با آبروي برادر مسلمان است.»[4]
مانند وقتی که انسانبا مسخره کردن و تحقير دیگران، آبروي آنان را می‌برد.
4) بي‌موقع‌ترين بازی: امام صادقع از پدران بزگوارش روايت كرد: در وصيت پيامبر اكرم- به علیع چنین آمده است: «اي علي، خداوند براي امّت من بازي كردن در نماز را ناپسند شمرده است.»[5] (مثلاً بازی با انگشتان و صورت و...)
5) بازي فريبنده: فرزندان حضرت يعقوب به نزد پدر آمدند و گفتند: «اي پدر چه شده است كه ما را بر يوسف امين نمي‌داني و او را همراه ما به صحرا نمي‌فرستي، به راستي كه «إِنَّا لَهُ لَنَاصِحُونَ ارْسِلْهُ مَعَنَا غَدًا يرْتَعْ وَيلْعَبْ وَإِنَّا لَهُ لَحَافِظُونَ».[6]
آن‌ها به بهانه بازي، حضرت يوسفعرا از پدر دور كردند و او را در چاه انداختند. اگر دقت در بازی نشود ممکن است به بهانه بازي در چاه گناه سقوط کنیم.
تا به‌ياد مرگ هستي در هـراسي اي پـسر
چون به دنيا بنگري گيري تو بازي را ز سر
6) بازی حلال: تمام بازی‌ها حلال است مگر این که با وسایل و ابزار قمار باشد و یا با شرط بندی همراه باشد و یا این‌که بازی همراه با گناهی باشد.
7) بازي مكروه: مثل اسب سواري براي زنان (این‌که دختري در جلوي نامحرم دوچرخه سواري مي‌كند، شاید مصداق امروزی این بازی باشد) و ...
8) بازي شيطاني: پيامبر- مردي را ديد كه كبوتر مي‌پراند. فرمودند: «شيطاني دنبال شيطاني مي‌رود.»[7] البته اسلام، داشتن پرنده را تأييد كرده و چيزي كه ناپسند شمرده شده، آزار و اذيّت همسایه‌ها و سرقت کبوتران دیگران است.
قمار چیست؟
خداوند متعال، قمار را در رديف شراب خواری و بت‌پرستي و از كارهاي زشت شيطاني دانسته و دستور به دوری از آن داده است. «يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُواْ إِنَّمَا الْخَمْرُ وَالْمَيْسِرُ وَالأَنصَابُ وَالأَزْلاَمُ رِجْسٌ مِّنْ عَمَلِ الشَّيْطَانِ فَاجْتَنِبُوهُ لَعَلَّكُمْ تُفْلِحُونَ؛[8]اي كساني كه ايمان آورده‌ايد، بدانيد كه شراب، قمار، بت‌ها و چوب‌هاي مخصوص شرط‌بندی، همگی پليد و ناپاك و از كارهاي شيطاني است، پس از اين كارها بپريزيد تا رستگار شويد». ميسر «يعني قمار» چنان كه از امام رضاع نقل شده است كه «الميسر هو القمار؛[9]ميسر همان قمار است».
قمار از نظر مراجع چیست؟
بر اساس آیات قرآن و بر اساس رساله‌های مراجع معظم تقلید: بازی‌هایی که در آن قمار باشد نیز حرام است.
حضرت آیت الله خامنه‌ای حفظه‌الله:
قمار چیست؟ هر نوع بازى و مسابقه‌اى كه در آن شرط شود كه برنده از بازنده چیزى را بگیرد؛ هر چند آن چیز معین نباشد.[10]
حضرت آیت الله مکارم شیرازیحفظه‌الله:
قمار یعنی قربانی کردن مال و شرف برای به‌دست آوردن مال دیگران با نیرنگ، و به عنوان تفریح.[11]
و ....
معنی بُرد و باخت
1. برد و باخت یعنی این که؛ شرط کنند بازنده چیزی بپردازد یا کاری انجام دهد. مثلاً شرط کنند بازنده پولی بدهد یا مثلاً جایی را نظافت کند.
2. فرق نمی‌کند که بگویند پول را به برنده بده یا کس دیگری یا کار را برای برنده انجام بده یا فرد دیگری، پس اگر بگویند بازنده باید پولی را به فقیر یا به مسجد بدهد، باز هم حرام است.
3. اگر در آخر بازی فقط برنده یا بازنده را اعلام کنند و گرفتن چیزی یا انجام خدمتی در کار نباشد، اشکال ندارد.
4. اگر جایزه را کس دیگر یا سازمانی بدهد و از برنده و بازنده نگیرند، اشکالی ندارد.
بازی‌ها به چهار گروه زیر تقسیم می‌شوند:
بنابراین هرگونه بازی، اگر همراه با شرط‌بندی باشد، حرام است؛ اگر چه بازی آن مانند فوتبال حلال باشد و همچنین هر چیزی که از آلات قمار باشد، حرام است؛ اگر چه شرط بندی نداشته باشد؛ مانند تخته نرد؛ ولی در صورتی که قبلاً از وسایل قمار بوده، اکنون شک داریم که از آلات قمار خارج شده است و یا در عرف جامعه اسلامی از آلات قمار خارج شده باشد، باید نسبت به حکم آن، به مرجع تقلید خود مراجعه کنیم.
چند سؤال:[12]
س 1121. اگر گروهی بدون شرط‌بندى و قصد قمار و بُرد و باخت و کسب درآمد؛ بلکه فقط براى سرگرمى و مشغول بودن، مبادرت به بازى با ورق کنند، آن افراد مرتکب حرام شدهاند؟
ج. بازى با ورقى که عرفاً از وسایل قمار محسوب مىشود، به‌طور مطلق حرام است و جايز نيست انسان با اختيار در مجلس قمار يا بازى با وسایل قمار شرکت کند.
س 1123. بازى با گردو و تخممرغ و چيزهاى ديگرى (که شرعاً ماليّت) دارند، چه حکمى دارد؟ آيا اين بازى‌ها براى کودکان جايز است؟
ج. اگر بازى قمار و شرط‌بندى باشد، شرعاً حرام است و طرف برنده، مالک چيزى که برده و از طرف مقابل گرفته است، نمىشود. ولى اگر بازىکنندگان غير بالغ باشند، شرعاً مکلّف نبوده و تکليفى ندارند، هرچند که مالک چيزى که مىبرند، نمىشوند.
س 1124. آيا شرط‌بندى با پول يا غير آن در بازى با غير وسایل قمار جايز است؟
ج. شرط‌بندى در بازى جايز نيست هرچند بازى با غير وسایل قمار باشد.
س 1125. بازى با وسایل قمار مانند پاسور و غير آن از طريق کامپيوتر چه حکمى دارد؟
ج. حکم بازى با وسایل قمار را دارد.[13]
تنوع و رفع خستگی
حروف آخر پاسخ‌های فرد را به حرف اول پاسخ‌های زوج متصل کنید تا رمز به دست آید.
1. غذای مناسب برای سرماخوردگی؟ سوپ
2. به موي گردن اسب چه مي‌گويند؟ يال
3. ورزش مورد علاقه در تابستان‌ها چيست؟ شنا
4. حرکتی تکنیکی در فوتبال برای جا گذاشتن رقیب؟ دریبل
5. به كسي كه مي‌دود، چه مي‌گويند؟ دونده
6. پهلوان افسانه‌اي ايران چه نام دارد؟ رستم
7. ورزش رزمي كره‌اي‌ها چيست؟ تكواندو
8. آقای حسین رضازاده هنگام بلند کردن وزنه می‌گفت؟ يا علي
9. در پايان و شروع مسابقه داور در چه مي‌دمد؟ سوت
10. مادر ورزش‌ها چيست؟ دو
11. به مسابقات ورزشي در هر چهار سال يك بار چه مي‌گويند؟ المپيك
12. نزديك نيست. پس چيست؟ دور
13. تفريح سالم در ارتفاعات چيست؟ كوهنوردي
14. ستون بدن چيست؟ پا
15. نام اسب رستم، پهلوان داستاني ايران چيست؟ رخش
16. الگوي اخلاقي كشتي‌گيران مسلمان كيست؟ پورياي ولي
رمز مسابقه
پياده‌روي ــ سواركاري
نغمه نیاز
«پروردگارا! اعضاي بيروني بدن مرا براي خدمت به خودت قوي كن و اعضاي دروني بدنم را براي برخورداري از عزمي راسخ، استوار بدار (یاری کن) و پيوسته به خدمت در خود درآور تا آن‌که من در ميدان طاعتت بر همه پيشينيان سبقت گيرم و از همه شتابندگان به درگاهت زودتر آيم و عاشقانه با مشتاقانت به مقام قرب حضرتت بشتابم و مانند اهل خلوص به تو نزديک گردم.[14]»
رمز جدول شماره 1 کتاب کار:
پیامبر اسلام-فرمودند: «بهترین سرگرمی مؤمن شنا است»
رمز جدول شماره 2: «قو علی خدمتک جوارحی»
فهرست منابع و مأخذ
الف. کتابها
* قرآن کریم. ترجمه‌های مختلف.
1. الإرشاد في معرفة حجج الله على العباد، شيخ مفيد كنگره شيخ مفيد، قم 1413 ق.
2. تهذیب الاحکام، طوسی، محمد بن حسن، دار الکتب الاسلامیّة، تهران، 1365 ش.
3. احکام جوانان، اکبری، محمود، ناشر بوستان کتاب، چاپ پنجم، قم 1385.
4. اسلام شناسی، محسن قرائتی، ناشر مرکز فرهنگی درسهایی از قرآن، تهران بهار 1388.
5. الإحتجاج على أهل اللجاج، طبرسى، احمد بن على، ناشر مرتضى، مشهد 1403 ق.
6. الحكم الزاهرة با ترجمه انصارى، صابرى يزدى، على رضا، چاپ دوم، ناشر مركز چاپ و نشر سازمان تبليغات اسلامى، قم 1375 ش.
7. الحياة با ترجمه احمد آرام، احمد آرام ، حكيمى ـ اخوان، ناشر دفتر نشر فرهنگ اسلامى، تهران 1380 ش.
8. الخصال، شيخ صدوق، ناشر جامعه مدرسين، قم 1362 ش.
9. العبر (تاريخ ابن خلدون)، ابن خلدون، ترجمه عبد المحمد آيتى، مؤسسه مطالعات و تحقيقات فرهنگى، 1363ش.
10. الغدیر، امینی، عبدالحسین، ترجمه محمد تقی واحدی و ابوطالب مظلوم، ناشر بنیاد بعثت، بی تا.
11. الكافي، كلينى، محمد بن یعقوب، چاپ دوم، ناشر اسلاميه، تهران 1362 ش.
12.المغازی (تاریخ جنگ‌های پیامبر صلی‌الله علیه و آله)، واقدی، محمد بن عمر، ترجمه دکتر محمد مهدوی دامغانی، چ 2، مرکز نشر دانشگاهی، تهران، 1369.
13.الميزان فى تفسير القرآن، طباطبايى، سيد محمد حسين، چاپ پنجم، دفتر انتشارات اسلامى جامعهى مدرسين حوزه علميه قم، قم 1417 ق.
14. إرشاد القلوب إلى الصواب، ديلمى، شيخ حسن، ناشر شريف رضى، قم 1412 ق.
15. إعلام الورى بأعلام الهدى، شيخ طبرسى، چاپ سوم، ناشر اسلاميه، تهران، 1390 ق.
16. أمالي الصدوق، شيخ صدوق، چاپ پنجم، ناشر اعلمى، بيروت، 1400 ق.
17. آموزش عقايد، مصباح یزدی، چ سوم، شركت چاپ و نشر بين الملل سازمان تبليغات اسلامي، 1379.
18. آيين بندگى و نيايش، غفارى ساروى، حسين، ناشر نبياد معارف اسلامى، قم، 1375 ش.
19. بحارالانوار الجامعة لدرر أخبار الأئمة الأطهار ، علامه مجلسی، نشر اسلامیه، چاپ‌های گوناگون. تهران.
20. بوستان سعدی، تصحیح و توضیح غلامحسین یوسفی، انتشارات خوارزمی، چاپ پنجم، 1375.
21. پاداش نيكىها و كيفر گناهان، مجاهدى، محمد على، ناشر انتشارات سرور، قم 1381 ش.
22. پاسخ به پرسش‌های جوانان، محمدی نیا، اسد الله، نشر سبط اکبر، قم، پاییز 1384.
23. پرسش و پاسخ‌های دانشجویی، گروه مؤلفان، ناشر پارسایان، قم بهار 1382.
24. پرواز تا بی‌نهایت، زندگی نامه سرلشکر شهید عباس بابایی.
25. پیام قرآن، ناصر مكارم شیرازی، ج 2، قم، مدرسه امیرالمؤمنین%.
26. تحف العقول عن آل الرسول-، حرانى، ابن شعبه، چاپ دوم، ناشر جامعه مدرسين، قم 1404 ق.
27. تحریر الوسیله، امام خمینی)، موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی ﴿ره﴾.
28. ترجمه اجوبه الاستفتائات مقام معظم رهبري.
29. ترجمه تفسير الميزان، موسوى همدانى، سيد محمد باقر، دفتر انتشارات اسلامى جامعهى مدرسين، قم 1374 ش.
30. ترجمه روضه كافى، رسولى محلاتى، سيد هاشم، انتشارات علميه اسلاميه، تهران بی چا.
31. ترجمه علل الشرائع، ذهنى تهرانى، سيد محمد جواد، انتشارات مؤمنين، قم 1380 ش.
32. تفسير نمونه، مكارم شيرازى، ناصر، دار الكتب الإسلامية - تهران، چاپ اول، 1374 ش.
33. تفصيل وسائل الشيعة إلى تحصيل مسائل الشريعة، محدث عاملى، ناشر آل البيت، قم 1409 ق.
34. توحيد مفضل، علامه مجلسى، ترجمه، ناشر انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامى، تهران 1379 ش.
35. توحيد، مطهري، مرتضي، چاپ دوم، انتشارات صدرا، پاييز 73.
36. ثواب الأعمال و عقاب الأعمال، شيخ صدوق، ناشر دار الرضى، قم، 1406 ق.
37. جامع الأخبار، شعيرى، تاج الدين، ناشر انتشارات رضى، قم، 1405 ق.
38. جهاد اكبر، امام خمينى، مؤسسهى تنظيم و نشر آثار امام خمينى، چاپ نهم، 1378.
39. چهل حديث، امام خمينى، مؤسسهى تنظيم و نشر آثار امام خمينى، چاپ بيستم، 1378.
40.درر الأخبار با ترجمه سيد على رضا حجازى و محمد عيدى خسروشاهى، حجازى، سيد مهدى، ناشر دفتر مطاالعات تاريخ و معارف اسلامى، قم 1419 ق.
41. ديوان امام خميني).
42. رساله آیت‌الله مکارم شیرازی، انتشارات علی‌بن ابی طالب.
43. رساله نه مرجع، لطیف و سعید راشدی، ناشر پیام عدالت، چاپ دوم، تهران بهار 1386.
44. شرح غرر الحكم و دررالکلم، آقا جمال الدين خوانسارى، ناشر دانشگاه تهران، تهران 1366 ش.
45. صحیفه نور، حضرت امام خمینی)، ناشر وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، تهران 1361.
46. صحيفة سجادية، امام سجاد عليه السلام، ناشر الهادى، قم 1418 ق.
47. طرائف الحكم يا اندرزهاى ممتاز، آشتيانى و شاگردان، ميرزا احمد، چاپ سوم، ناشر كتابخانه صدوق، تهران، 1362 ش.
48. عدة الداعي و نجاح الساعي، حلى، ابن فهد، ناشر دار التكاب اسلامى، قم 1407 ق.
49. عيون أخبار الرضا عليه السلام، شيخ صدوق، ناشر نشر جهان، تهران 1378 ق.
50. غرر الحكم و درر الكلم، عبد الواحد تميمى آمدى، ناشر دفتر تبليغات اسلامی، قم 1366 ش.
51. فرهنگ برهنگی و برهنگی فرهنگی، حداد عادل، غلامعلی، تهران: انتشارات سروش، چاپ ششم. 1374.
52. فضائل الشيعة با ترجمه، انتشارات اعلمى، تهران بی تا.
53. فلاح السائل و نجاح المسائل، سيد بن طاوس، چاپ انتشارات دفتر تبليغات اسلامى، قم بی تا.
54. قصص الانبیاء، سید نعمة اللّه الجزائری، (1112 ه)، انتشارات هاد، تهران، چاپ سوم، 1377 ه.
55. کامل ابن اثیر، ابن اثیر، عزالدین علی بن الاثیر، ترجمع عباس خلیلی.
56. کتاب نگران نباش زندگی کن، اثر دیل کارنگی، ترجمه رکسانا هدایتی.
57. كمال الدين و تمام النعمة، شيخ صدوق، چاپ دوم، ناشر اسلاميه، تهران 1395 ق.
58. گلشن راز، لاهیجی، شیخ محمود شبستری، تهران، سخن، 137، چ1.
59. لذات فلسفه، ويل دورانت، ترجمه عباس زریاب.
60. لغت نامه، علی اکبر دهخدا.
61. مجله آفرينش، انتشارات تيندل، لندن، 1946.
62. مجموعة ورام (تنبيه الخواطر)، ورام ابن ابى فراس، ناشر مكتبه فقيه، قم، بی تا.
63. مستدرک الوسائل ومستنبط المسائل، نوری طبرسی، میرزا حسین، لبنان، آل البیت%لاحیا التراث، 1991م.
64. مسكن الفؤاد عند فقد الأحبة و الأولاد، شهيد ثانى،بصيرتى، قم بی تا.
65. مشكاة الانوار، ترجمه هوشمند و محمدى، محمدى ـ هوشمند، عبد الله –مهدى، ناشر دار الثقلين، قم 1379 ش.
66. مصباح الشريعة و مفتاح الحقیقه، منسوب به امام صادق عليه السلام، چاپ مؤسسة الأعلمي للمطبوعات، 1400 هجرى.
67. مجموعه آثار، مطهری، مرتضی.
68. مفاتیح الجنان، قمی، شیخ عباس، نشر اسوه. چاپ‌های مختلف.
69. مكارم الأخلاق، شيخ حسن فرزند شيخ طبرسى، چاپ چهارم، ناشر شريف رضى، قم 1370 ش.
70. من لا يحضره الفقيه، شيخ صدوق، چاپ دوم، ناشر جامعه مدرسين، قم 1404 ق.
71. موسيقي از ديدگاه اسلام، نوري اسماعيل، انتشارات آزادي بيتا، ص 140.
72. موسيقي از ديدگاه فلسفي و رواني جعفري، محمد تقي، انتشارات تهذيب، قم 1380.
73. مهدى موعود، ترجمه جلد سيزدهم بحار الانوار، على دوانى، دار الكتب الاسلاميه، چاپ بيست و هشتم، تهران 1378 ش.
74. مهجه البیضاء، محمد بن شاه مرتضی فیض کاشانی، مصحح غفاری، علی اکبر، (1303)،
75. میزان الحکمه، محمدی ری شهری، محمد، مکتب الاعلام الاسلامی، قم 1362.
76. نقطههاى آغاز در اخلاق عملى، مهدوى كنى، چاپ دفتر نشر فرهنگ اسلامى، چاپ هفتم، 1376.
77. نکته‌های ناب (گزیده بیانات مقام معظم رهبری)، قدوسی زاده، حسن، تدوین و تنظیم معارف، تهران1384 ش.
78. نهج البلاغه، صبحی صالح، قم، انتشارات هجرت، 1395 ق.
79. نهج الحق و كشف الصدق، علامه حلى، ناشر دار الكتاب اللبناني، بيروت 1982م.
80. نهج الفصاحة مجموعه كلمات قصار حضرت رسول-، پاينده، ابو القاسم، چاپ چهارم، ناشر دنياى دانش، تهران 1382 ش.
ب. نرم افزارها
1. مجموعه نرم افزارهای نور، تهیه مرکز کامپیوتری علوم اسلامی، قم.
2. نرم افزار مجموعه آثار شهید مطهری (رحمه الله علیه).
3. نرم افزار فقه اهل‌بیت(.
[1]. زندگاني حضرت امام حسين%، ص: 229.
[2]. پيام پيامبر، متنعربى، ص: 792.
[3]. پيام پيامبر، ترجمهفارسى 675.
[4]. تحف العقول عن آل الرسول، ص: 121.
[5]. سيد عبد الحسين رضائى كتاب الروضة در مبانى اخلاق، ص: 56.
[7]. بحارالانوار، ج8، ص: 265.
.[9] وسائل الشيعه، ج 12،ص 119،ح 3.
[10] . سایت حضرت آیت الله خامنه‌ایحفظه‌الله.
[11]. سایت حضرت آیه الله مکارم شیرازیحفظه‌الله.
[12]. سؤالات از مجموعه استفتاءات مقام معظم رهبری انتخاب شده است.
[13]. استفتاءات مقام معظم رهبری حفظه‌الله
چاپ 
ارسال به دوست
